Dil Nasıl Çalışır ve Tat Algısı Nedir?

Bilirsiniz, kimileri kişnişe bayılırken, kimileri tadını sabuna benzettiği için dayanamıyor.

Kimileri yemeğinde hiç tuz aramazken, kimileri daha yemeğin tadına bile bakmadan tuz atıyor.

Peki hepimizde olan dil, nasıl çalışıyor da tatlar bizim için hep ayrışıyor?

Bildiğiniz gibi dil tat alma duyusu organımız.

Dilimizde ve ağzımızda bulunan kemoreseptörler sayesinde tat algısı sağlanıyor. Bu duyumuz dilimizin üzerinde yer alan papilla denen kabarık noktalardan yolculuğuna başlıyor.

Bir yetişkinde ortalama 2.000-4.000 arası tat tomurcuğu var.

Her ne kadar dünya üzerinde binlerce tat ve kişiye özel tat notaları olsa da; dilimizin genel çerçevede algıladığı en baskın tatlar tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve umami olarak biliniyor.

Peki bir lokmayı ağzınıza attığınızda neler oluyor?

İlk olarak ağzınıza attığınız madde tükürüğünüzde çözülmeye başlıyor. Çözünen madde tat reseptörlerine uyarı gönderiyor. Oluşan uyarıda duyu sinirleriyle beyin kabuğunda bulunan tat alma merkezine ulaşıyor ve böylece maddenin tadı algılanıyor.

Tabii bunun için dış elementler de önemli.

Yediğiniz maddenin sıcaklığının, kokusunun, çiğneme süresinin tat algılama sürecindeki etkisi yüksek.

Koku ve tat alma her ne kadar aynı sistemden çalışmasa da birbirlerini destekliyorlar.

Sanırım bunu en çok Covid-19 virüsüyle yaşamış bulunduk.

Bu virüsü geçirenler hem kokuda hem de tatta ani bir duyu kaybı yaşıyorlar, sonrasındaysa yavaş yavaş iki duyuyu aynı anda kazanıyorlar.

Peki umami nedir?

Umami Japonca bir sözcük.

Lezzetli anlamında kullanılıyor.

Buradaki umami tadıysa diğerlerinden farklı olarak birkaç farklı tadı (acı, ekşi, tatlı, tuzlu) bir arada bulunduran gıda için kullanılıyor, hatta genel kaynaklarda tüm bunların bir arada tadılmasına umami deniyor.

Umami tadı glutamik asit ve aspartik asit içeren gıdalardan sonra kimyasal olarak arttırılabiliyor. Ancak pek tabii ürünler lezzet artırıcı ya da gıda koruyucu olduğu için pek fazla tavsiye edilmiyor.

Fakat hiçbir işlem görmeden kendi aromalarıyla umami tatlar da var. Mesela orijinal lokasyonunda üretilen parmesan peyniri ve mevsiminde yetişmiş organik bir domates umami lezzetler arasına giriyor.