Bir Üründeki Organik Etiketinin Doğru Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız?
23-03-2021
06:01
Gıdalardan, Giysilere ve temizlik ürünlerine kadar çok çeşitli ürünlerin "organik" olarak pazarlanması o ürüne yeni pazarlar açan bir kavramdır. Günümüzde organik kelimesi o kadar popüler hale geldi ki, şehirlerde her sektörün başına organik terimi kullanılması normal kabul edilir oldu. Fakat organik teriminin kullanımının bu derece yaygın hale gelmesi, satışı yapılan ürünlerin gerçekten organik olup olmadığını ve tüketicilerin bu farkı nasıl anlayabileceğini tartışmalı bir hale getirmektedir. Organik kelimesi, ürüne bağlı olarak farklı şekilde tanımlanabilir. Genel olarak gıda maddelerinin organik olup olmadığı kesin bir şekilde onaylanır, ancak gıda dışı maddelerin organik olması o kadar katı bir şekilde düzenlenmez.
Ülkemizde bir ürünün organik olarak etiketlenebilmesi için şu esaslara uygunluk aranmaktadır:
• Etiket üzerinde bulunan bilgiler içinde de ürünün adı net ve açık olarak organik ürün olduğu yazmalıdır.
• Organik gıda olarak sınıflandırılan ürünlerde ürünün hasat edildiği yıl, üreticisinin adı ve Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ve Eklerine uygun olarak üretildiği ve satın alınmış olduğu belirtilmelidir.
• Organik ürünü tanımlayan bir logo bulunmalıdır.
• Ürünün organik esaslara göre üretildiğini ve paketlendiğini kontrol eden denetim ve sertifikasyon kuruluşunun adı, logosu ve sertifika numarası olmalıdır.
• Kontrol ve/veya sertifikasyon kurumunca verilmiş kod numarası bulunmalıdır..
• Ürünün içeriği eksiksiz olarak yazılmış olmalıdır.
• Organik ürünün Türk Malı olduğu açıkça belirtilmelidir.
• Organik ürünün üretim yeri, üretim/paketlenme ve son kullanma tarihi yer almalıdır.
• Ürün etiketinde organik kelimesi kullanılmışsa bu kelime ekolojik, biyolojik, işlenmiş üründe doğal kelimelerinin kullanımıyla aynı olarak kabul edilir.
• Ürün, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin hükümlerine göre üretilmemiş bir ürün ise etiketinde bu yönetmeliğe uygun üretildiği, hazırlandığı, işlendiği, ambalajlandığı, depolandığı ima ve beyan edilemez.
• Bu yönetmeliğe göre üretilmemiş ürünler için organik tarımsal ürün olarak marka, patent ve tescil alınamaz. Organik olduğunu ima eden bio, eko, ekolojik, organik uyum, işlenmiş üründe ise doğal, yerel vs. gibi ön ekler de kullanılamaz. Bu ürünler organik ürün olarak tanımlanmaz ve tanıtılamaz. Doğal kelimesi kullanılarak yanıltıcı bilgi verilemez.
ABD'de gıda dışı ürünler USDA organik mührünü kullanamaz, ancak bu ürünlere sertifika sunan üçüncü kurumlar vardır. Örneğin, Global Organik Tekstil Standardı çarşaf ve örtüler gibi ürünler için sertifika sağlar. Bazı popüler perakendecilerin organik bir etiketle satacakları ürünlere ilişkin kendi standartlarını belirlemesi de yaygındır. Örneğin, kişisel bakım ürünleri en az % 95 organik içerik içermelidir.
Dünya da başta ABD ve Avrupa tarafından oluşturulan organik standartlarını karşılayan gıdalar "sertifikalı organiktir" ya da "organik sertifikalıdır" şeklinde etiketlenmektedir. Organik ürünlerde resmi organik mührü bulunabilir. Organik sertifikası bulunan ürünler % 95 ya da daha fazla organik bileşen içerir. Dünyada birçok organik tarım ve üretim yönetmeliğinin esaslarının da belirlenmesinde kullanılan ABD’nin Ulusal organik Programının denetleyicisi USDA'nın resmi organik mührü yeşil ve beyazdır. Dünyada genel kabul edilen renkler de genellikle bu iki rengi içerir. Bazı üreticiler buna çok benzeyen, ancak farklı renkte bir mühür kullanırlar. Fakat bu tür bir yanlış etiketleme, ABD’de ve Avrupa’da ciddi para cezasına neden olabilir. Bir ürünün gerçekten faydalı olması için % 95 organik bileşen içermesi gerekmez. USDA yönetmelikleri, en az % 70 organik olarak üretilmiş bileşenlere sahip ürünlerin "organik bileşenlerle yapılmış" etiketini kullanmasına izin verir. Ancak bu ürünler yeşil-beyaz USDA mührünü taşıyamaz.
Ülkemizde ise organik gıda kavramı Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yayınlanmış "Organik Tarımın Esasları Ve Uygulanması” yönetmeliğine göre belirlenmiştir. Organik yetiştiriciliğin esaslarını belirlemenin dışında yönetmeliğin amacı şu şekilde tarif edilmiştir. Yönetmelik ile "ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal faaliyetlerin yürütülmesi, organik tarımsal üretimin ve pazarlamanın düzenlenmesi, geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasına ilişkin usul ve esasları” belirlenmiştir.
• Etiket üzerinde bulunan bilgiler içinde de ürünün adı net ve açık olarak organik ürün olduğu yazmalıdır.
• Organik gıda olarak sınıflandırılan ürünlerde ürünün hasat edildiği yıl, üreticisinin adı ve Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ve Eklerine uygun olarak üretildiği ve satın alınmış olduğu belirtilmelidir.
• Organik ürünü tanımlayan bir logo bulunmalıdır.
• Ürünün organik esaslara göre üretildiğini ve paketlendiğini kontrol eden denetim ve sertifikasyon kuruluşunun adı, logosu ve sertifika numarası olmalıdır.
• Kontrol ve/veya sertifikasyon kurumunca verilmiş kod numarası bulunmalıdır..
• Ürünün içeriği eksiksiz olarak yazılmış olmalıdır.
• Organik ürünün Türk Malı olduğu açıkça belirtilmelidir.
• Organik ürünün üretim yeri, üretim/paketlenme ve son kullanma tarihi yer almalıdır.
• Ürün etiketinde organik kelimesi kullanılmışsa bu kelime ekolojik, biyolojik, işlenmiş üründe doğal kelimelerinin kullanımıyla aynı olarak kabul edilir.
• Ürün, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin hükümlerine göre üretilmemiş bir ürün ise etiketinde bu yönetmeliğe uygun üretildiği, hazırlandığı, işlendiği, ambalajlandığı, depolandığı ima ve beyan edilemez.
• Bu yönetmeliğe göre üretilmemiş ürünler için organik tarımsal ürün olarak marka, patent ve tescil alınamaz. Organik olduğunu ima eden bio, eko, ekolojik, organik uyum, işlenmiş üründe ise doğal, yerel vs. gibi ön ekler de kullanılamaz. Bu ürünler organik ürün olarak tanımlanmaz ve tanıtılamaz. Doğal kelimesi kullanılarak yanıltıcı bilgi verilemez.
• Organik ürün etiketi kullanacak yetiştirici ve üreticiler; ürünün organik esaslara uygun olarak yetiştirildiği ve paketlendiğinin tespiti için devlet tarafından akredite edilmiş bir kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşuna başvurmalıdırlar. Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu gerekli denetimleri ve incelemeleri yapar, gerekli dokümantasyonu ve sertifikaları düzenler ve durumu Komiteye bildirir. Komite; Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşundan aldığı bilgi ve belgeleri Bakanlığın ilgili Genel Müdürlüğüne iletir ve yasal izin çıkartılmış olur.
Dünyada Organik Meyve ve Sebze Tanımlaması
İthal edilen ürünlerdeki organik etiketleri kontrol etmek istediğinizde ise satın aldığınız gıda meyve ve sebzelerin gerçekten organik olup olmadığını öğrenmek istiyorsanız, PLU etiketine bakmanız gerekir. Ürün organik ise, kod 9 rakamıyla başlayan beş rakamdan oluşacaktır. Organik olmayan emsaller ise dört rakamlı olacaktır. Örneğin, organik olarak yetiştirilen muzlar, kimyasallar ve böcek ilaçları ile muamele edilenler için 4011'e kıyasla 94011 olacaktır. 8 rakamıyla başlayan beş basamaklı bir PLU, öğenin genetik olarak değiştirildiği anlamına gelir.
Çiftçi Marketleri
Daha düşük nakliye maliyetleri ve aracıların olmaması nedeniyle organikler çiftçi pazarlarında daha ucuza mal olabilir, ancak bu şekilde ne aldığınızı bilmek çok zor olabilir. Özellikle de ürünlerde PLU etiketleri yoksa. ABD’de USDA'nın "Ulusal Organik Programı” kapsamında, ürünlerini organik olarak pazarlayan çiftçilerin mallarını organik olarak onaylatmaları gerekir. Satın alacağınız ürün sertifikalı olarak lanse ediliyorsa, organik sertifika belgelerinin bir kopyasını görmeyi isteyebilirsiniz. Çünkü organik ürün satan satıcıların, mallarını satarken sertifika belgelerini ellerinde bulundurmaları gerekiyor.
Sertifikasız Organikler
Çiftçiler sürdürülebilir yetiştirme yöntemlerini kullandıklarında, ancak sertifika almamayı seçtiklerinde bu, onların ürettikleri ürünlerinin organik olarak yetiştirilip üretilmediği anlamına gelmez. Örneğin, organik bir yaban mersini çiftliği, gerçekten organik yaban mersini yetiştirmesine rağmen resmi olarak onaylanmamış olabilir. Bununla birlikte, organik çılgınlık nedeniyle, katı organik standartlara bağlı kalanlar, süreci web sitelerinde veya diğer pazarlama materyallerinde belirterek halkın ürünlerinin nasıl yetiştirildiğini bilmesini sağlayabilir.
Gıda Dışı Ürünler
"Organik" genellikle çeşitli sürdürülebilir tarım ve gıda maddelerini, tekstil ürünlerini, oyuncakları, mobilyaları, yatakları, kozmetik ürünlerini, içecekleri, banyo ve vücut bakım ürünlerini ve diğer birçok ürünü tanımlamak için kullanılır. "Organik" terimi ayrıca bir eylem için tanımlayıcı olarak kullanılır: Örneğin, " Organik yaşamaya çalışıyorum" veya " Organik tarım gezegen için daha iyidir." Bununla birlikte, gıda dışı ürünler genellikle organik gıdalar için belirlenen yönetmeliklerin kapsamı dışındadır. ABD’de USDA'nın yetki alanına girmez ve bu durumda neyin gerçekten organik olduğunu belirlemek daha zor olabilir.